Құрлық әскерлері – құрыш қалқанымыз
ҚР Қарулы күштерінің негізгі қуаты саналатын Құрлық әскерлерінің құрамында «Астана», «Шығыс», «Батыс», «Оңтүстiк» өңiрлiк қолбасшылықтардың әскерлері, Аэроұтқыр әскерлері, Зымыран әскерлері мен артиллерия, арнайы әскерлер, сондай-ақ тылдық және техникалық қамтамасыз ету құрамалары мен бөлімдері, медициналық мекемелер бар. Аэроұтқыр әскерлері – ел Қарулы Күштері Жоғарғы Бас қолбасшысының резерві. Әскери-саяси жағдайлардың күрт өзгеруі кезіндегі дағдарысты жедел шешуге, мемлекеттің ұлттық мүддесін қорғау мақсатында кенеттен туындаған жағдайларды орындауға және операция бағытына әскерлерді топтастыруды нығайтуға арналған. Елде және сырт жерлерде де бейбітшілік пен тұрақтылықты қолдау мақсатындағы Қазақстан Республикасының халықаралық міндеттерін орындауға қатыса алады. Мәселен, Аэроұтқыр әскерлерінің арнайы мақсаттағы дербес инженерлік-саперлік жасағы 2003-2008 жылдар аралығында Ирак Республикасында бейбітшілік және қауіпсіздікті сақтау бойынша Коалициялық күштер құрамында бітімгершілік миссияны атқарды. Қазақ әскерлерінің жауынгерлік шеберлігі шетел мемлекеттері мен Коалициялық күштердің қолбасшылығының жоғары бағасын алды. Зымыран әскерлері және артиллерия Қазақстан Республикасы Президентінің 2003 жылғы 7 мамырдағы Жарлығымен Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің дербес әскер тегі ретінде құрылды. Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрінің 2009 жылғы 21 сәуірдегі директивасы негізінде Зымыран әскерлері және артиллерия жаңадан құрылған Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері Құрлық әскерлерінің құрамына кірді. Қазіргі таңда Зымыран әскерлері және артиллерия заманауи зеңбіректі, келте зеңбіректі, реактивті, танкіге қарсы артиллериямен, минаатқыштармен, сондай-ақ артиллериялық барлау және басқару құралдарымен жабдықталған. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің арнайы әскерлері Қазақстан Республикасының Қарулы Күштерінде инженерлік қамтамасыз етуді, радиациялық, химиялық, биологиялық қорғауды ұйымдастыруға арналған. Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің арнайы әскерлерінің құрамына: инженерлік әскерлер басқармасы, радиациялық, химиялық, биологиялық қорғау әскерлерінің басқармасы, радиоэлектрондық күрес басқармасы кіреді. Өткен жылы Құрлық әскерлеріне 3 000-нан аса заманауи қару-жарақ пен әскери техниканың тың үлгілері келіп түсті. Олардың арасында пайдалануға берілген «Гермес», «Скайларк» және «Атлас» ұшқышсыз ұшу аппараттары бар. Өзінің сапасы мен тиімділігін көрсетіп үлгерген отандық техника үлгілерінің алар орны айрықша. Атап айтқанда, жоғары өтімді «Арлан» броньды дөңгелекті машиналары, атыс қаруына арналған оптикалық көздеуіштер мен «КАЕ» түнгі көру аспаптары, жауынгердің жеке қорғану құралдары, яғни, қазақстандық «Тыныс» АҚ өндірісінің дулығалары мен броньды кеудешелері ұлттық әскердің қалқанына айналды.Әуе күштерінің әлеуеті артты
Еліміздің Әуе қорғанысы күштері әуе шекарасын қорғау, мемлекеттік, әкімшілік және әскери нысандарды әуе шабуылынан қорғау, сондай-ақ, ҚР Қарулы Күштерінің басқа түрлері мен тектерін авиациялық қолдау жөніндегі жауынгерлік міндеттерді орындау міндеттерін абыроймен атқарып келеді. Қазіргі кезде Әуе қорғанысы күштері аэродинамикалық, ұшу және жауынгерлік сипаттамалары жағынан әлемдегі ең озық техникалармен жабдықталған. Атап айтқанда, МиГ-31 тосқауылшы жойғыштары, МиГ-29, МиГ-29УБ, МиГ-23, МиГ-27 майдан жойғыштары, МиГ-27 жойғыш-бомбалаушылары, Су-25, Су-27 және Су-30СМ көп мақсатты жойғыштары, Ми-8, Ми-171Ш, Ми-17В-5 және Ми-26 әскери-көліктік тікұшақтары, «Хьюи-2» тікұшақтары, ЕС-145 «Еврокоптер» тікұшақтары мен әскери-көліктік авиацияның Ту-134, Ту-154, Ан-72, Ан-26, Ан-12 және С-295 ұшақтары бар. Сондай-ақ, Әуе қорғанысы күштерінің қарамағында әуедегі және жердегі нысандарды жоятын заманауи құралдар жеткілікті. 2018 жылдың соңына дейін әскери-әуе күштерінің авиапаркі сегіз С-295 ұшақтарымен толықтырылады. Авиациялық паркті жаңартудың нәтижесінде әскерлерді, қару-жарақтар мен әскери техниканы жанармай құю үшін аралық тоқтаусыз кез келген стратегиялық бағытта жеткізе алатындай авиацияның аэротасымалдау мүмкіндіктері пайда болады.Каспийдің қорғаны – Әскери-теңіз күштері
1992 жылы 2 сәуірде жасақталған Әскери-теңіз күштері 2003 жылғы 7 мамырдағы «Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің құрылымын әрі қарай жетілдіру шаралары туралы» Елбасының Жарлығына қабылданғаннан кейін Қарулы Күштердің жеке түрі мәртебесіне ие болды. Каспий теңізінің қазақстандық секторында Қазақстан Республикасының мемлекеттік шекарасын, аумақтық тұтастығын, егемендігі мен экономикалық мүдделерін қорғау; агрессордың шапқыншылығына лайықты тойтарыс беру, қарулы қақтығыстарды оқшаулау және алдын алуға атсалысу, аймақты, мұнай кеніштері нысандары орналастырылған жасанды аралдар және платформаларды қоса алғанда сулы аудандарды күзету сынды маңызды міндеттер осы Әскери-теңіз күштеріне жүктелген. Аз уақыттың ішінде Әскери-теңіз күштері халықаралық келісімдерге сәйкес басқа елдерден жауынгерлік кемелерді жеткізуге байланысты бірқатар мемлекеттік тапсырмаларды жүзеге асырды. Астраханьнан шағын төрт күзет кемесін, Түркияның Гельчук портынан Мәрмәр теңізі арқылы шағын күзет кемесін, Корея Республикасының Чине портынан Пендик порты мен Мәрмәр теңізі арқылы кемелерді Ақтау портына жеткізді. Халықаралық деңгейдегі қызметтерін мүлтіксіз орындаған кеме экипаждарының жеке құрамы Қазақстан Қарулы Күштерінің жаһандық кеңістіктегі мәртебесін өсіріп, абыройын асырды. Каспий теңізінің қазақстандық бөлігіндегі су асты және су үсті жағдайы Әскери-теңіз күштерінің жіті қадағалауында. Жауынгерлік дайындықтары жоғарылаған әскери теңізшілер бұрындары теңізде жылына 10-20 тәулік болса, қазір олар 150-160 тәулік болады. Бұған кадрларды дайындау деңгейінің көтерілуі, оқыту бағытының ұлғаюы себеп. Осыдан бірнеше жыл бұрын тек Ресей Федерациясында әскери мамандар даярланса, қазір Түркия, Қытай, Оңтүстік Корея және тағы басқа елдерде теңіз мамандары білімдерін жетілдіруде. Әскери-әуе күштерінің әлеуеті артқанын дәлелдейтін тағы бір жетістік – Қазақстанның теңізшілері «Армия халықаралық ойындары – 2016» сайысында күміс жүлдеге ие болды. Мемлекет мерейін асқақтатқан теңізшілер елге Ресей Федерациясының су айдынынан жеңіп алынған «Адмирал» катерімен оралған болатын.Сайдың серке тасындай...
Қарулы күштеріміздің әлеуетін әйгілейтін айтулы шара – әскери шерулер де кең көсіліп айтар әңгіменің арқауы. Еліміздегі тұңғыш парад осыдан жиырма бес жыл бұрын Қазақстан Қарулы Күштерінің құрылу құрметіне орай Алматыда ұйымдастырылған еді. 1992 жылдың 7 мамырында Алматы қаласының Республика алаңында өткен бұл шараға ҚР Қарулы күштерінің әскер түрлері, Қорғаныс министрлігінің, әскери әуе күштерінің, Шекара әскері, Ішкі әскерлердің, әскери оқу орындарының, Алматы гарнизонының, әскери комиссариаттардың жинақталған полктары қатысқан. Қазақстанның тұңғыш Қорғаныс министрі, Халық қаһарманы, Кеңес Одағының батыры, армия генералы Сағадат Нұрмағамбетов қабылдаған ауқымды шеру еліміздегі әскери парадтардың ізашары ретінде тәуелсіздік шежіресінің бетіне алтын әріптермен қатталды. Егемен елдің тарихындағы екінші әскери парад азаттығымыздың айшықты айғағы болған Ата Заңымыз – Конституция күніне және Тәуелсіздіктің 20 жылдығына орай еліміздің бас қаласындағы «Қазақ елі» монументі алдында Елбасы – Қазақстан Республикасы Қарулы Күштерінің Жоғарғы Бас қолбасшысы Нұрсұлтан Назарбаевтың қатысуымен өтті. 2011 жылы өткен бұл шеру бірнеше ерекшелігімен ел есінде қалды. Біріншіден, әскери қызметкерлеріміз ел алдына жаңадан енгізілген әскери киім үлгісін тұңғыш рет киіп шықты. Екіншіден, қазақстандықтар бұған дейін бұрын-соңды көрмеген жасақтар мен жаңа әскери техника еліміздің бас алаңында шеру тартты. Үшіншіден, бұл әскери шеруге тұңғыш рет мергендер жасағы, құрлық әскерлерінің таулы-атқыштар бригадасының әскери қызметшілері және әйел әскери қызметшілердің екі жасағы қатысты. Қазақстан Қарулы Күштері өкілдерімен қоса алаңға Отанымыздың шебін қорғаушы Ұлттық қауіпсіздік комитеті Шекара академиясының, Ішкі істер министрлігінің, Ұлттық қауіпсіздік комитетінің, Төтенше жағдайлар министрлігінің, республикалық Ұланның жасақтары сап түзеді. Сондай-ақ, шеруді тамашалаған қауым Қарулы күштер қарамағына жаңадан қабылданған техникалардың қуатына қанықты. Мәселен, жаяу әскердің жауынгерлік машинасы – БМП-2, «Стрела-10М» зенитті-зымыранды кешені, «Штурм-С» өздігінен жүретін танкке қарсы зымыранды кешеннің жасақтары, десантты-шабуылдаушы бригаданың Жауынгерлік туымен «Лэнд Ровері», «Хаммер» автокөліктеріне мінген «Қазбат» қазақстандық бітімгершілік батальонының арнайы мақсаттағы ротасы, оларды жетілдірілген БТР-82А бронды транспортерлері, зенитті-ракеталық С-125; С-200 және С-300 кешендері көптің көзайымына айналды. 2012 жылдың қазанында ҚР Президентінің Жарлығымен мамырдың 7-сі «Отан қорғаушы» күні болып белгіленіп, күнтізбеде оған мемлекеттік мәртебе берілді. Міне, содан бері әскери парад осы күнге орайластырылып өткізіліп келеді. 2013 жылы 7 мамыр – Отан қорғаушылар күніне арналған тұңғыш парад «Жауынгерлік парад» деген атаумен өтті. Үйреншікті әскери парадта әскери қызметшілердің саптық дайындығы және техника мен қару-жарақтың кейбір үлгілері сандық жағынан таныстырылса, жауынгерлік парадта офицерлер мен сарбаздардың кәсіби дағдысы, бөлімшелердің іс-қимыл тәртібі, сондай-ақ, Қазақстан армиясының қарамағындағы қазіргі заманғы қару-жарақ пен әскери техниканың жауынгерлік мүмкіндігі көрсетілді. Сол күні Гвардейск гарнизонының полигонында әскери бөлімшелер Құрлық әскерлері мен Әуе қорғанысы күштерінің заманауи қару-жарақ пен техниканы пайдалануының мүмкіндіктерін тактикалық және тәжірибелік тұрғыда танытты. Сонымен бірге Каспий акваториясындағы Қазақстан Әскери-теңіз күштері кемелерінің жауынгерлік атысы онлайн-режимінде таратылды. 2015 жылғы әскери парад Отан қорғаушылар күніне ғана емес, Жеңістің 70 жылдығына арналды. Бұл парад ел тарихындағы әскери шерулердің ең ауқымдысы болды. Оған 5 000-ға жуық әскери қызметші, 200-ден аса қару-жарақ пен әскери техника, әскери авиацияның 70 ұшағы мен тікұшағы қатысқан. Атап өтерлік тағы бір ерекшелігі, әскери шеруде қазіргі заманғы ҚР Қарулы Күштерімен қатар Ұлы Отан соғысы уақытындағы армия мен қару-жарақ түрлері көрсетілді. Әскери шеру 3 бөлімнен құралды: жаяу шеру топтарының өтуі, механикаландырылған колоннаның өтуі және әуе шеруі. Парад ҚР Мемлекеттік Туы мен осыдан 70 жыл бұрын отандасымыз Рақымжан Қошқарбаев және оның жауынгер досы Григорий Булатовтың Рейхстагқа тіккен туының дәл көшірмесі – Жеңістің Қызыл туын алаңға алып шығумен басталды. Жаяу тізбектер шеруін армия генералы Сағадат Нұрмағамбетов атындағы «Жас ұлан» республикалық мектебінің барабаншылар ротасы ашып, одан соң екінші дүниежүзілік соғыс уақытындағы әскери киім үлгісіндегі үш парадтық топ жүріп өтті. Жалпы 24 шеру тобы салтанатты сапты құрады. Тарихи бөлімдегі әскери техниканың тізбегінде Т-34 танкі, ЗиЛ-157 сүйреткен ЗИС-2 зеңбіректері, М-30 гаубицалары, аты аңызға айналған БМ12 РС-30 «Катюша», танымал «Максим» пулеметі, Дегтярев қол пулеметі және Шпагин тапанша-пулеметтері өтті. Ал парадтың қазіргі заман бөлімінде Қазақстан армиясының қару-жарағы мен әскери техника үлгілері көрсетілді. Бұл бөлімін басқармалы қару-жарақпен жабдықталған Т-72Б танкі бастап шықты. Соңынан ілесе танктерді қолдау жауынгерлік машиналары мен соңғы жылдары қазақстандық армияның сапына алынған жауынгерлік машиналар өтті. Көптің назарын ерекше аударғаны – әуе шеруі. Әскери ұшқыштар жеке және пилотажды топ құрамында жоғары пилотаж фигураларын орындап, шеберліктерін көрсетіп, Жеңістің 70 жылдығының құрметіне көк аспанға «70» санын бейнеледі.Бұл парад бұрынғыдан өзгерек
Биыл Қарулы Күштеріміздің 25 жылдығы. Сондықтан бұл жолғы парад бұрынғылардан өзгерек болмақ. Ел әскерінің ширек ғасырдағы жетістігін паш ететін жылдың ауқымды әскери шарасына дайындық бірнеше айдан бері жүргізілуде. Өткен аптада көшпелі жұмыс кеңесін өткізген ҚР Қорғаныс министрі, генерал-полковник Сәкен Жасұзақов қоластындағыларға 7 мамырда Астана қаласында өтетін әскери парадты сапалы ұйымдастыру жөнінде бірқатар нақты тапсырмалар берді. Егеменді Қазақстанның тарихында айрықша датаға, яғни, Қарулы Күштердің құрылуының 25 жылдығына тұспа-тұс келген алдағы шеруге тартылған жеке құрам мен әскери техниканың саны бұдан бұрын өткізілген парадтардан айтарлықтай ерекшеленбек. Елордадағы Тәуелсіздік алаңында шамамен 30 есептоп құрамында 5 000-нан аса әскери қызметші салтанатты маршпен адымдап өтпек. Көзтартарлық шеруге 300-ге тарта бірлік әскери техника тартылатын болады. Қазақстандық авиацияның көк аспандағы қуаты мен жауынгерлік әзірлігін еліміздің Әуе қорғанысы күштерінің шамамен 80 бірлік авиациялық техникасы паш етеді. Қазақстандықтар алғаш рет 2016 және 2017 жылдары әскеріміздің арсеналын толықтырған су жаңа әскери техниканы, заманауи қару-жарақ үлгілерін тамашалау мүмкіндігіне ие болмақ. Парадтың тағы бір ерекшелігі – Қазақстан Қарулы Күштерінің ардагерлерін, Қорғаныс министрлігінің иелігіне берілгеннен кейін алғаш рет барабаншылардың (дауылпазшылардың) құрама ротасында өнер көрсететін «Жас ұлан» төрт әскери мектептің тәрбиеленушілері, аумақтық қорғаныс бригадасының ротасы, әскери-патриоттық клубтардың тәрбиеленушілері мен Әскери-техникалық мектептің әскери автомобильді техникасымен алаңда жүріп өтетін Қорғаныс министрлігі әскери-техникалық мектептерінің шәкірттерінің қатысуы. Аталмыш іс-шараның негізгі түйіні әлі құпия ретінде сақталуда. Анық білетініміз, бұл шеру 25 жылда күші нығайып, ісі ілгерілеп, мемлекет қауіпсіздігінің тірегіне айналған айбынды армия ұлан-ғайыр даланың, бірлігі бекем елдің қорғанысы мықты екенін алыс пен жақынға, дос пен дұшпанға тегіс танытуы тиіс.